Een berg van ongemak?

Nee ik ga het deze keer niet hebben over bergbeklimmen. Aan de hand van een voorbeeld, wat in dit geval wel over klimmen gaat, wil ik je graag iets meegeven over ‘de berg van ongemak‘. De berg van ongemak is iets wat wij in onze consulten veel bespreken met cliënten. We leggen het dikwijls uit, zodat mensen snappen wat er in hun lichaam gebeurt. Ik wil het jou ook niet onthouden, daarom leg ik het ook aan jou uit.

‘Mark helpt wel even’, zei ze..

Een uur geleden ging ik thuis net aan tafel zitten om een artikel te schrijven, toen mijn buurman voor het raam stond. Mijn vrouw was net de deur uit gestapt om boodschappen te halen, ze kwam in de voortuin onze buurman tegen. Hij was druk in de weer met het snoeien van zijn leibomen. Nu zijn de mooie platanen dit jaar zo goed gegroeid dat ze ruim boven de metalen steigerbuizen zijn gegroeid. Het gevolg? Zelfs met zijn verlengde snoeischaar kwam hij niet meer  bij de bovenste knotten. Met het snoeien waren alle zijkanten kaal, maar de bovenkant was net een heel bos groen.

Mijn vrouw ziet dit en terwijl ze langsloopt zegt ze: “Jeetje wat zijn de bomen hard gegroeid! Anders vraag je Mark even om je te helpen, hij vind dat leuk. Mark klimt zo bovenin die bomen voor je…”. De buurman werd meteen enthousiast en stond dus voor mijn raam om inderdaad om hulp te vragen. Het gevolg was, dat ik 3 minuten later in de bomen klim om hem snel te helpen. Terwijl ik van de trap, op de steigerbuizen stap -en dus mijn vol-le-dige gewicht op de boom zet, gaat de gedachte door mijn hoofd: “Hmmm dat zijn toch wel dunne flexibele takken en die steigerbuizen wiebelen en slingeren best heen-en-weer.”. 

Mijn armspieren begrijpen het niet

Ik neem even twee tellen de tijd om vanuit mijn brein heel bewust een opdracht naar mijn armspieren te sturen. Ontspan. Ik haal even adem en kijk even waar ik zit -het is niet zo heel hoog en deze reactie hoeft niet zó heftig te zijn. Ik hoef alleen even rustig aan te doen en hier een rustig plekje te zoeken om met de snoeischaar die paar kleine takjes even af te knippen.

Mijn armspieren lijken de boodschap niet te begrijpen en datzelfde brein -wat net hielp met mijzelf rustiger te krijgen, helpt mij ineens weer herinneren hoe wankel en wiebelig die takken zijn.

Levensgevaar! 

Nu. In consulten leg ik cliënten vaak uit dat op momenten zoals dit, het brein de sensorische input vertaald als: er is potentieel levensgevaar! Er moet adrenaline gemaakt worden. Daarnaast moeten alle energie en grondstoffen per direct vrijgemaakt worden, om te kunnen vechten en vluchten. De spieren hebben nu top-prioriteit!. Mijn gedachten zijn dan ook volledig bezig met het vasthouden van die boom (wat ik morgen ga doen, wat we vanavond eten etc, zijn allemaal totaal niet aanwezig in mijn brein) Het is HIER en NU overleven! Allemaal hartstikke nuttige zaken. 

Zou ik naar die reactie van mijn brein luisteren, dan klim ik nu uit die boom en komt er niets van het snoeien van die takken. Dan zou ik een teleurgestelde buurman hebben en vooral  een enorme deuk van mijn mannelijk ego. Dat gaan we dus niet doen.

Het kan nooit zo lang duren

In mijn consulten leg ik uit dat zo’n heftige reactie nooit langdurig kan standhouden. Als je maar gewoon even wacht. Jezelf de tijd en rust geeft om bij dat moment te blijven, dan zal de reactie van je lichaam vanzelf afnemen. Tijdens zo’n consult is dat altijd mooi verteld: dan zit ik in een stoel met een kop thee. Nu in deze boom is zo’n reactie toch wel weer even heftig…

Nu. In consulten leg ik cliënten vaak uit dat op momenten zoals dit, het brein de sensorische input vertaald als: er is potentieel levensgevaar! Er moet adrenaline gemaakt worden. Daarnaast moeten alle energie en grondstoffen per direct vrijgemaakt worden, om te kunnen vechten en vluchten. De spieren hebben nu top-prioriteit!. Mijn gedachten zijn dan ook volledig bezig met het vasthouden van die boom (wat ik morgen ga doen, wat we vanavond eten etc, zijn allemaal totaal niet aanwezig in mijn brein) Het is HIER en NU overleven! Allemaal hartstikke nuttige zaken. 

Zou ik naar die reactie van mijn brein luisteren, dan klim ik nu uit die boom en komt er niets van het snoeien van die takken. Dan zou ik een teleurgestelde buurman hebben en vooral  een enorme deuk van mijn mannelijk ego. Dat gaan we dus niet doen.

Verman jezelf

Ik verman mijzelf en begin met de snoeischaar wat kleine takken weg te knippen. Mijn armspieren beginnen nu al te branden van de inspanning. ‘Dit gaat op deze manier niet lukken’, denk ik. Terwijl mijn brein mij uitgebreid vertelt, welke andere veel belangrijkere en leukere dingen ik nu ook zou kunnen doen, klim ik nog ietsjes hoger. Ik ga op de bovenste tak zitten en klem mijn benen om de takken. Op die manier kan ik mijn brandende armspieren rust geven en zit ik meteen comfortabeler. 

Terwijl ik bovenin de boom zit, kan ik mijn focus verleggen van: ‘pas op, niet dood vallen!’ naar ‘kijk hoe mooi die takken van die boom er eigenlijk uitzien’. En inderdaad. Langzaamaan neemt de heftige reactie van mijn lichaam af. Mijn volle aandacht gaat nu naar het knippen van de takken. Ik kom verder tot rust. Na een minuut of tien zo bezig zijn geweest, draai ik mijzelf redelijk gemakkelijk om. Ik kan verzitten om de volgende knot te lijf te gaan.

De berg van ongemak

Het afnemen van de stressreactie, noemen we de berg van ongemak. Wanneer je in een situatie terechtkomt waarin je lichaam een heftige stressreactie aanzet, dan kan het dat nooit langdurig volhouden. Het is dus een kwestie van gewoon er even bij blijven. Focus op het ‘nu’ leggen en vertrouwen hebben dat de heftigheid van die reactie vanzelf afneemt.

Uiteindelijk klom ik redelijk soepel en ontspannen uit de boom. Sterker nog, het was zelfs een leuk klusje. Wanneer ik in het begin al had toegegeven aan die angst en uit de boom geklommen was dat had ik mezelf een hoop fijne en leuke dingen ontzegt. Mijn kwaliteit van leven was dan een stuk lager geweest (denk aan de deuk in mijn imago). Grote kans trouwens, dat ik een volgende keer een nog heftigere ‘aanval van hoogtevrees’ zou ervaren, zelfs al zou ik maar naar die boom kijken..

Wat haal je hier uit? 

Zo’n stressreactie is dus volledig normaal. Je lichaam maakt zich klaar om te vechten of te vluchten. Vraag jezelf allereerst af, of het een functionele reactie is. Het klimmen in de boom is natuurlijk niet zonder gevaar, dus enige voorzichtigheid is wel op z’n plaats. Om deze reactie vervolgens mijn hele leven te laten beheersen, is niet functioneel. Doe je voordeel met deze uitleg over de ‘berg van ongemak’. 

De volgende keer dat je merkt dat een stressreactie jou overvalt, zul je anders reageren. Wist je trouwens, dat deze techniek ook succesvol wordt toegepast bij mensen met fobieën? Kijk, met dit verhaal in jouw achterhoofd, het onderstaande filmpje van de BBC maar eens: